W dniu 30 czerwca 2022 r. wejdzie w życie nowelizacja Kodeksu Cywilnego (KC) i Kodeksu Postępowania Cywilnego (KPC).
Zmiany w przepisach dotyczyć mają między innymi zasad zawieszenia i przerywania terminów przedawnienia w zakresie mediacji oraz zawezwania do próby ugodowej.
Aktualne przepisy
Obecnie stosownie do treści art. 123 KC bieg przedawnienia przerywa się:
- przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw, lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia, lub zabezpieczenia roszczenia;
- przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje;
- przez wszczęcie mediacji.
Tym samym wierzyciele posiadali możliwość „wydłużenia” terminu przedawnienia roszczenia poprzez zawarcie umowy o mediację bądź poprzez złożenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej.
Nowelizacja
Zmiana przepisów przewiduje zaś, iż bieg terminu przedawnienia nie rozpocznie się, a rozpoczęty ulegnie zawieszeniu co do roszczeń objętych: postępowaniem mediacyjnym (przez okres trwania mediacji), oraz wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej (na czas trwania postępowania sądowego). Podkreślenia wymaga tu, że zmiany mają dotyczyć mediacji umownej, prowadzonej na podstawie umowy o mediację, a nie mediacji, na którą w toku postępowania skieruje sąd.
Wprowadzane zmiany mają uatrakcyjnić postępowanie mediacyjne dla dłużników, którzy dotychczas mieli obawiać się przystąpienia do mediacji z uwagi na przerwanie biegu terminu przedawnienia – a tym samym jego praktyczne wydłużenie. Jednakże po raz kolejny stawiają wierzyciela w gorszej sytuacji niż dłużnika, a tym samym w rzeczywistości prowadzić będą do zahamowania rozwoju mediacji i postępowań polubownych w procesie cywilnym.
Zmiana będzie stwarzać problemy z liczeniem terminu
Zawieszenie biegu terminu powoduje konieczność wykazania podstawy do ustalenia dnia, od którego zawieszony termin biegnie dalej. Tym samym to strony postępowania zobligowane będą do umiejętnego obliczania terminu przedawnienia, a także prawidłowego wykazania odpowiednimi dokumentami tak okresu zawieszenia, jak również dalszego biegu terminu.
Pytania i odpowiedzi
1. Na czym polega przedawnienie roszczeń?
Po upływie określonego terminu przedawnienia, dłużnik/ osoba zobowiązana do zapłaty, może skutecznie uchylić się od zaspokojenia roszczenia.
2. Ile wynosi przedawnienie roszczeń?
Terminy przedawnienia są różne w zależności od tego, czego dotyczy roszczenie.
Co do zasady termin przedawnienia wynosi 6 lat, zaś dla świadczeń okresowych i związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą – 3 lata. Należy jednak pamiętać, że koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego – choć i od tej zasady są wyjątki.
3. Kiedy dochodzi do przedawnienia roszczeń?
Do przedawnienia roszczeń dochodzi w przypadku skutecznego podniesienia zarzutu przedawnienia w toczącym się postępowaniu sądowym. Podkreślić należy, iż po upływie terminu przedawnienia wierzyciel w dalszym ciągu może złożyć pozew do sądu. W przypadku zaś gdy pozwany nie bierze udziału w postępowaniu bądź nie podniesie zarzutu przedawnienia postępowanie może się zakończyć wyrokiem zasądzającym.
4. Jakie roszczenia podlegają przedawnieniu?
Przedawnieniu ulegają jedynie roszczenia o charakterze majątkowym. Nie podlegają przedawnieniu roszczenia niematerialne np. windykacyjne, o zniesienie współwłasności.
5. Jak wyliczyć termin przedawnienia roszczenia?
Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się w dniu, w którym roszczenie staje się wymagane lub mogłoby być wymagane, gdyby uprawniony podjął szybkie działania. Kończy się on w ostatnim dniu roku kalendarzowego, w którym upłynął termin przedawnienia.
6. Kiedy przedawniają się roszczenia z OC?
Roszczenia z tytułu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przedawniają się zasadniczo po upływie trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o sprawcy i szkodzie. Nie jest to jednak okres dłuższy niż 10 lat od momentu, w którym doszło do zdarzenia wywołującego szkodę. Roszczenie poszkodowanego do ubezpieczyciela o odszkodowanie lub zadośćuczynienie od sprawcy przedawnia się upływem okresu przewidzianego w przepisach o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, lub niewykonaniem zobowiązania.