Skarga nadzwyczajna Sądu Najwyższego nie może być wykorzystywana do przywracania terminów uchybionych z winy skarżącego. Jej celem jest zapewnienie zgodności orzecznictwa sądów powszechnych i wojskowych z Konstytucją RP. Nadzwyczajna Izba Kontroli orzekła na niekorzyść Nadzwyczajnego Prokuratora Generalnego. Mimo rażącego naruszenia prawa, Nadzwyczajna Izba Kontroli nie uwzględniła skargi ani nie uchyliła wyroku sądu.
Skargę nadzwyczajną złożył Prokurator Generalny w związku z pozwem o zapłatę, Aleksander G. przeciwko Piotrowi.
Spis treści
Trzy razy wyższe odsetki niż w ustawie
Sąd Rejonowy wydał prawomocny wyrok zaoczny 19 maja 2015 roku. Oddalił w nim powództwo o zapłatę odsetek według stopy obowiązującej w dniu wydania wyroku. Sąd pierwszej instancji zasądził odsetki w wysokości trzykrotności stawki maksymalnej. Postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 30 marca 2022 roku skarga nadzwyczajna, która opierała się na rażącym naruszeniu przepisów kodeksu cywilnego została oddalona przez Sąd, ponieważ nie dotrzymano w niej terminu.
W Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sąd Najwyższy stwierdził rażące naruszenie prawa. Nie uchylił jednak orzeczenia. Sąd Najwyższy orzekł, że to rażące naruszenie nie jest wystarczające do uchylenia prawomocnego orzeczenia w trybie skargi nadzwyczajnej.
Sąd Najwyższy: Rażące naruszenie prawa
Sąd Najwyższy podkreślił, że rażące naruszenie prawa przez pozwanego stanowiło podstawę do zaskarżenia wyroku zaocznego. Uczynił to dopiero po upływie terminu ustawowego, który w sposób zawiniony naruszył. Celem rewizji nadzwyczajnej nie jest jednak przywracanie terminów, uchybionych przez stronę. Ma ona na celu zapewnienie zgodności orzeczeń sądów wojskowych i powszechnych z Konstytucją RP.
Nawet w przypadkach rażącego naruszenia prawa Sąd Najwyższy musi zdecydować, czy za uchyleniem wyroku wydanego z rażącym naruszeniem prawa przemawia bardziej konieczność respektowania zasady, że demokratyczne prawo urzeczywistnia zasady sprawiedliwości, czy też pierwszeństwo powinna mieć zasada pewności prawa i wynikająca z niej ochrona powagi rzeczy osądzonej.
Powaga rzeczy osądzonej
Sąd Najwyższy podkreślił konieczność respektowania ochrony powagi rzeczy osądzonej. Osiąga się to poprzez kierowanie się zasadą proporcjonalności. Oznacza to również konieczność uwzględnienia względów konstytucyjnych przy podejmowaniu decyzji.
Sędzia Aleksander Stępkowski (sprawozdawca) podkreślił w uzasadnieniu, że uchylenie wadliwego orzeczenia, nawet wydanego z rażącym naruszeniem prawa, jest możliwe tylko w trybie nadzwyczajnym. Odwołujący się musi je szczegółowo przedstawić, tj. uzasadnić wyjęcie spod ochrony powagi rzeczy osądzonej, przede wszystkim ze względu na potrzebę realizacji zasad sprawiedliwości społecznej.
Sygn. akt. I NSNc 247/21. Postanowienie Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, Sąd Najwyższy, 30 marca 2022 r.