Obowiązujące przepisy prawa ustanawiają odpowiedzialność sprzedawcy za wady fizyczne lub prawne rzeczy sprzedanej. Odpowiedzialność ta nie wynika z umowy, a z przepisów Kodeksu cywilnego.
Odpowiedzialność sprzedającego uregulowana została odmiennie w zależności od tego, kto z kim zawiera umowę sprzedaży. Inaczej zatem będzie ponosił odpowiedzialność sprzedający, będąc przedsiębiorcom, inaczej będąc osobą fizyczną. Również inaczej odpowiedzialność będzie kształtować się wobec przedsiębiorcy a inaczej wobec osoby fizycznej.
Zdecydowanie najczęściej mamy do czynienia ze sporami na tle rękojmi dotyczącymi umów zwieranych pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem (np. komis samochodowy – Jan Kowalski) bądź pomiędzy osobami fizycznymi (Jan Nowak – Jan Kowalski). Poniżej postaram się odpowiedzieć na najczęściej zadawane przez moich Klientów pytania dotyczące odpowiedzialności z tytułu rękojmi, odnosząc się głównie do wyżej wymienionych umów.
Spis treści
Kiedy przysługują prawa wynikające z rękojmi?
Gdy rzecz sprzedana ma wady fizyczne, czyli np. nie ma właściwości, które powinna mieć rzecz tego rodzaju, bądź wynikających z celu umowy, nie ma właściwości, o których zapewniał sprzedawca, nie nadaje się do tego celu, o którym kupujący poinformował sprzedającego, bądź jest niekompletna.
Sprzedający odpowiada za wady fizyczne, które istniały w chwili zakupu bądź wynikły z przyczyn tkwiących w rzeczy w chwili jej zakupu.
Gdy rzecz sprzedana ma wady prawne, czyli np. jest własnością innej osoby niż sprzedający, bądź jest obciążona prawem innej osoby.
Czy sprzedawca zawsze ponosi odpowiedzialność za rzecz sprzedaną?
Nie. Sprzedający może zwolnić się od odpowiedzialności, jeśli osoba kupująca wiedziała o istnieniu wady w chwili zakupu. Jeśli rzecz sprzedawana była oznaczona tylko co do gatunku lub miała powstać dopiero w przyszłości, sprzedający jest zwolniony z odpowiedzialności, jeśli kupujący wiedział o wadzie w chwili wydania rzeczy, jednakże zastrzeżenie to nie odnosi się do konsumentów.
Komu przysługuje prawo rękojmi?
Przepisy dotyczące odpowiedzialności za rzecz sprzedaną odnoszą się w zasadzie do wszystkich podmiotów. Jednak najszerzej uregulowane zostały prawa kupującego będącego konsumentem, a zatem osoby fizycznej zwierającej umowę z przedsiębiorcą.
Czy można wyłączyć odpowiedzialność sprzedającego?
Tak. Strony zawierające umowę mogą ograniczyć, rozszerzyć bądź całkowicie wyłączyć odpowiedzialność sprzedającego. Jednakże jeśli kupującym jest konsument, umowna zmiana odpowiedzialności sprzedawcy jest możliwa tylko w sytuacjach określonych w przepisach szczególnych.
Jeśli sprzedaż dotyczy rzeczy używanej i ruchomej, a kupującym będzie konsument, to odpowiedzialność może zostać umownie ograniczona na czas nie krótszy niż jeden rok od czasu wydania przedmiotu sprzedaży kupującemu.
Istotny jest również fakt, iż umowne ograniczenie lub wyłączenie rękojmi jest bezskuteczne, jeśli sprzedający podstępnie zataił istnienie wady.
Jakie uprawnienia ma kupujący?
Kupujący może złożyć sprzedającemu oświadczenie o obniżeniu ceny sprzedaży bądź odstąpieniu od zawartej umowy. Oświadczenie to nie będzie skuteczne, jeśli sprzedający bez zbędnej zwłoki usunie wadę rzeczy bądź wymieni wadliwą na wolną od wad. Ograniczenie to nie odnosi się jednak do sytuacji, gdy rzecz była już wymieniana lub naprawiana.
Ponadto, gdy kupującym jest konsument, ma on możliwość wyboru czy rzecz ma być naprawiona, czy wymieniona, chyba że sposób wybrany przez konsumenta jest niemożliwy bądź wymagałby nadmiernych kosztów w stosunku do sposobu zaproponowanego przez sprzedającego.
O ile obniżyć cenę sprzedaży?
Cena obniżona przez kupującego powinna odpowiadać wartości rzeczy sprzedanej przy uwzględnieniu jej wady.
Czy kupujący zawsze może odstąpić od zawartej umowy?
Nie. Kupujący może złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy, jeśli wada jest wadą istotną.
Jak długo sprzedający ponosi odpowiedzialność?
Co do zasady sprzedający ponosi odpowiedzialność za wady fizyczne stwierdzone w ciągu dwóch lat od zawarcia umowy, natomiast jeśli wada dotyczy nieruchomości – w ciągu pięciu lat.
Należy jednak pamiętać, iż żądanie usunięcia wady lub wymiany rzeczy przedawni się po upływie roku od czasu stwierdzenia wady – co nie dotyczy umów zawieranych z konsumentem.
Upływ wyżej wymienionych terminów nie wyłącza możliwości wykonania uprawnień wynikających z rękojmi, jeżeli sprzedający w sposób podstępny zataił istnienie wady.
Nieco inaczej kształtuje się termin odpowiedzialności sprzedawcy w przypadku wady prawnej rzeczy sprzedanej, albowiem wówczas terminy wynikające z przepisów art. 568 § 2 kodeksu cywilnego rozpoczynają się od dnia, w którym to kupujący dowiedział się o istnieniu wady.
Czy kupujący może dochodzić naprawienia szkody wynikłej z zawarcia umowy bez wiedzy o istnieniu wady?
Tak. Przepisy dotyczące rękojmi przewidują możliwość dochodzenia naprawienia szkody powstałej w wyniku zawarcia umowy bez wiedzy o istnieniu wady prawnej, jeśli kupujący złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy lub obniżeniu ceny. Jednakże w przypadku wad fizycznych rzeczy kupujący ma możliwość dochodzenia naprawienia szkody na zasadach ogólnych.
Złożyłem oświadczenie o obniżeniu ceny/odstąpieniu od umowy, na co sprzedawca się nie zgodził, co teraz zrobić?
W przypadku skutecznego złożenia oświadczeń przez kupującego i braku reakcji/zgody sprzedawcy pozostaje dochodzenie swoich roszczeń na drodze sądowej. W takim przypadku należy skierować do właściwego Sądu pozew o zapłatę, szczegółowo opisując okoliczności zawarcia umowy oraz stwierdzenie wady. Należy również pamiętać, że to na osobie dochodzącej zapłaty/zwrotu spoczywać będzie obowiązek wykazania istnienia wady oraz możliwości skorzystania z przepisów dotyczących rękojmi.
Jakie są koszty sądowe związane z dochodzeniem zapłaty?
Opłata od pozwu jest zależna od wysokości dochodzonego roszczenia.
Zgodnie z ustawą o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, opłata sądowa wyniesie:
- 30 zł w przypadku roszczeń o zapłatę kwoty do 500 zł;
- 100 zł w przypadku roszczeń o zapłatę kwoty od 500 zł do 1500 zł;
- 200 zł w przypadku roszczeń o zapłatę kwoty od 1500 zł do 4000 zł;
- 400 zł w przypadku roszczeń o zapłatę kwoty od 4000 zł do 7500 zł;
- 500 zł w przypadku roszczeń o zapłatę kwoty od 7500 zł do 10.000 zł;
- 750 zł w przypadku roszczeń o zapłatę kwoty od 10.000 zł do 15.000 zł;
- 1000 zł w przypadku roszczeń o zapłatę kwoty od 15.000 zł do 20.000 zł;
Jeśli żądamy zapłaty kwoty przekraczającej 20.000 zł, opłata wynosić będzie 5% tej wartości, lecz nie więcej niż 200.000 zł. Np. gdy żądamy zapłaty kwoty 100.000 zł, opłata od pozwu wynosić będzie 5.000 zł (100.000 zł x 5% = 5.000 zł).
Kto ponosi koszty procesu?
Koszty procesu ponosi strona przegrywająca proces.
W praktyce wygląda to tak, iż strona wnosząca pozew zobowiązana jest do zapłaty opłaty sądowej, która to kolejno w przypadku wygrania procesu zostanie zasądzona na jej rzecz. W toku postępowania mogą pojawić się dodatkowe koszty tj. zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego, które również w orzeczeniu kończącym obciążać będą stronę przegrywającą.
Ponadto strona przegrywająca proces zobowiązana będzie do zapłaty na rzecz wygrywającego kosztów związanych z wynagrodzeniem adwokata stosownie do przepisów rozporządzenia o minimalnych stawkach adwokackich. Minimalne stawki w zależności od wartości przedmiotu sprawy tj. wysokości żądania zaokrąglonej do pełnego złotego w górę, wynoszą:
- do 500 zł – 90 zł;
- od 501 zł do 1500 zł – 270 zł;
- od 1501 zł do 5000 zł – 900 zł;
- od 5001 zł do 10 000 zł – 1800 zł;
- od 10 001 zł do 50 000 zł – 3600 zł;
- od 50 001 zł do 200 000 zł – 5400 zł;
- od 200 001 zł do 2 000 000 zł – 10 800 zł;
- od 2 000 001 zł do 5 000 000 zł – 15 000 zł;
- od 5 000 000 zł – 25 000 zł.
Należy również pamiętać, iż w przypadku gdy dochodzimy zapłaty kwoty np. 10.000 zł, to zasadne będzie dochodzenie np. 5000 zł i tyle też Sąd zasądzi w wyroku – wygrywamy proces jedynie w 50%, a tym samym zgodnie z ww. zasadą w 50% ponosimy koszty procesu.
Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, skorzystaj z mojej pomocy
Każdy przypadek odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest inny ze względu na zakres odpowiedzialności, okoliczności i domniemania prawne. Dlatego przed wykonaniem uprawnień z tytułu rękojmi warto przeanalizować czy i jakie uprawnienia Ci przysługują bądź czy i jaką odpowiedzialność ponosisz. Prawidłowa analiza sytuacji przez adwokata i podjęcie odpowiednich rozmów niejednokrotnie powoduje zakończenie sporu bez udziału Sądu. Jeśli jednak koniecznym będzie wszczęcie postępowania sądowego, zlecenie reprezentacji kancelarii adwokackiej zapewni Ci prawidłowe przeprowadzenie postępowania i obronę Twoich praw. Jeśli zastanawiasz się, czy przysługują Ci uprawnienia z tytułu rękojmi, czy też ponosisz odpowiedzialność z tego tytułu, skontaktuj się ze mną, adwokat Karolina Mazurkiewicz telefon +48 794 341 129.